Skuteczność terapii psychodynamicznej

Poniżej przedstawiam przegląd badań nad skutecznością indywidualnej i grupowej terapii psychodynamicznej oraz podejścia psychodynamicznego w terapii par.

Znajdują się tu także informacje o badaniach porównujących efektywność terapii psychodynamicznej z innymi popularnymi metodami - psychoterapią poznawczo behawioralną, terapią skierowaną na poszukiwanie rozwiązań i terapią farmakologiczną.

Terapia indywidualna

1. Leichsenring w roku 2005 dokonał przeglądu badań nad skutecznością różnych rodzajów psychoterapii od roku 1960 do roku 2004, umieszczonych w bazach danych o badaniach naukowych: Medline, PsyCINFO i Current Contents. Celem przeglądu było odnalezienie danych o skuteczności terapii psychodynamicznej w odniesieniu do ośmiu zaburzeń: depresja, fobie, zespół stresu pourazowego (PTSD), bulimia, anoreksja, zaburzenie somatoformiczne (odczuwanie objawów chorób somatycznych spowodowane przyczynami psychicznymi), zaburzenia związane z nadużywaniem substancji psychoaktywnych, pograniczne zaburzenie osobowości (borderline, BPD), zaburzenia osobowości typu C (unikowe, zależne, obsesyjno kompulsywne). Leichsenringowi udało się dotrzeć do ogółem 22 badań, w których skuteczność terapii psychodynamicznej była mierzona w sposób metodologicznie poprawny i zarazem nie uniemożliwiający poprawnego prowadzenia samej terapii.

Niżej wyszczególniono ilości badań mierzących skuteczność w odniesieniu do konkretnych zaburzeń:

Zaburzenie Badań Skutek
depresja 4 wykazano skuteczność
fobie 1 wykazano skuteczność
zespół stresu pourazowego 1 wykazano skuteczność
zaburzenie somatoformiczne 4 wykazano skuteczność
bulimia 3 wykazano skuteczność
anoreksja 2 wykazano skuteczność
pograniczne zaburzenie osobowości 2 wykazano skuteczność
zaburzenia osobowości obsesyjno-kompulsywnej, osobowości unikowej i osobowości zależnej 1 wykazano skuteczność
zaburzenia związane z nadużywaniem substancji psychoaktywnych 4 wykazano skuteczność

Źródło:
The International Journal Of Psycho-Analysis [Int J Psychoanal] 2005 Jun; Vol. 86 (Pt 3), pp. 841-68

Poniższy przegląd badań uwzględnia badania nie uwzględnione w wymienionym studium.

2. Badanie Wöllera z roku 2008. Badano skuteczność terapii psychodynamicznej i terapii poznawczo behawioralnej w odniesieniu do osób z traumatycznym przeżyciem wieku dziecięcego. Wykazano skuteczność trzech rodzajów terapii poznawczo behawioralnej i pięciu rodzajów terapii psychodynamicznej.

Źródło:
Fortschritte Der Neurologie-Psychiatrie [Fortschr Neurol Psychiatr] 2008 Sep; Vol. 76 (9), str. 530-538.

3. Gallagher-Thompson i Steffen w roku 1992 przeprowadziły porównawcze badanie skuteczności terapii poznawczo behawioralnej i krótkoterminowej terapii psychodynamicznej w leczeniu depresji u osób, które przez długi czas pozostawały w roli jedynych opiekunów nieuleczalnie chorego członka rodziny. W odniesieniu do całej opisywanej grupy wykazano równą skuteczność obu rodzajów terapii. Jednocześnie jednak wykazano, że istnieje różnica w skuteczności w zależności od długości okresu, w jakim badani występowali w roli opiekunów. 

W grupie osób które opiekowały się osobą nieuleczalnie chorą przez mniej niż 3,5 roku skuteczniejsza była terapia psychodynamiczna. W grupie "o krótszym stażu" było też wśród osób leczonych psychodynamicznie mniej takich, które zrezygnowały z terapii w porównaniu do grupy leczonej metodą poznawczo behawioralną.  

Z kolei w grupie osób o stażu dłuższym - powyżej 3,5 roku proporcje te odwracały się. Więcej osób rezygnowało z terapii jeśli były one leczone psychodynamicznie. Autorki nie wykryły przyczyn tej różnicy. Spekulując o uzyskanych wynikach wysunęły przypuszczenie, że być może w połowie czwartego roku występowania w roli opiekuna osoby nieuleczalnie chorej zachodzi proces, który sprawia, że terapia dyrektywna i silnie ustrukturalizowana jest bardziej oczekiwana niż terapia nastawiona na wgląd. Jednocześnie jednak w obu grupach - z krótszym i dłuższym stażem - wykazano dużą skuteczność obu rodzajów terapii w leczeniu depresji. 

Źródło:
Journal of Consulting & Clinical Psychology; Jun94, Vol. 62 Issue 3, str. 543

4. Kellett, Clarke i Matthews w roku 2007 przepowadzili porównawcze badanie skuteczności leczenia depresji trzema rodzajami terapii: indywidualną terapią psychodynamiczną, grupową terapią poznawczo behawioralną i indywidualną terapią poznawczo behawioralną. Wszystkie trzy metody stosowano w takim samym czasie i przy tej samej ilości sesji. Wykazano identyczną skuteczność wszystkich trzech metod w zakresie wszystkich klinicznych objawów depresyjnych.

Źródło:
British Journal of Clinical Psychology; Jun2007, Vol. 46 Issue 2, str. 211-222

5. Paley, Cahill i Barkham w roku 2008 zbadali skuteczność krótkoterminowej terapii psychodynamicznej (średnio 16 sesji) w leczeniu depresji. Wykazano skuteczność terapii psychodynamicznej w zakresie wszystkich objawów depresyjnych.

Źródło:
Psychology & Psychotherapy: Theory, Research & Practice; Jun2008, Vol. 81 Issue 2, str. 157-175

6. Badanie nad skutecznością długoterminowej (minimum rocznej) terapii psychodynamicznej przeprowadzono w dwu niemieckich ośrodkach: na Wydziale Psychosomatyki i Psychoterapii Uniewersytetu w Giessen i na Wydziale Psychologii Klinicznej Uniwersyteckiego Centrum Medycznego w Hamburgu.  

Przeanalizowano efekty terapii 1053 pacjentów cierpiących na m.in. na zaburzenia depresyjne, zaburzenia osobowości oraz przewlekłe zaburzenia psychiczne. Wszyscy zostali poddani długoterminowej terapii psychodynamicznej. Wykazano, że długoterminowa terapia psychodynamiczna jest efektywniejsza w przypadku badanych zaburzeń niż inne rodzaje psychoterapii.

Źródło:
The Journal of the American Medical Association 2008;300(13):- Falk Leichsenring, DSc; Sven Rabung "Effectiveness of Long-term Psychodynamic Psychotherapy"

Terapia par

1. Snyder i Wills w 1989 porównali skuteczność terapii psychodynamicznej i terapii poznawczo behawioralnej w psychoterapii par.

Poprawę odnotowano u 63% par leczonych za pomocą terapii behawioralnej i u 73% par poddanych terapii psychodynamicznej. Problemy małżeńskie udało się rozwiązać u 55% par poddanych terapii behawioralnej i u 40% par poddanych psychoterapii psychodynamicznej, jednak badania kontrolne przeprowadzone po pół roku od zakończenia terapii pokazały, że obydwa rodzaje interwencji dały podobne rezultaty (efektywność terapii psychodynamicznej wzrosła w tym okresie), a przeprowadzone po czterech latach, pokazały, że stan relacji małżeńskich u 42% par uczestniczących w terapii behawioralnej i u 52% w terapii psychodynamicznej uległ poprawie.

Równocześnie pogorszył się stan u 39% par poddanych terapii behawioralnej i u 10% par poddanych terapii psychodynamicznej.

Znacząco więcej par leczonych przy użyciu terapii behawioralnej rozwiodło się (38%) niż par poddanych terapii psychodynamicznej (3%). Pary, wobec których zastosowano terapię psychodynamiczną, prezentowały wyższy poziom przystosowania małżeńskiego niż pary poddane terapii behawioralnej.

Źródło:
L. Grzesiuk (red.), Psychoterapia. Badania i szkolenia. Warszawa: Eneteia, t. 3, s. 138.

Terapia grupowa

1. Skuteczność leczenia za pomocą psychoanalizy grupowej badano w Wielkiej Brytanii obserwując efekty 87 pacjentów leczonych w warunkach szpitalnych. U pacjentów tych występowały zaburzenia nerwicowe (zaburzenia wegetatywne, histeryczne, lękowe, obsesyjno-kompulsyjne, fobie), zaburzenia odżywiania, zaburzenia osobowości lub depresja.

Wyniki badań przeprowadzonych 2–6 miesięcy po zakończeniu terapii) były następujące:  

Stwierdzono również, że lepsze wyniki osiągali pacjenci, u których choroba trwała krócej (ok. 6 lat lub mniej) i osoby w młodszym wieku.

Źródło:
Tomasz Wyrzykowski, Andrzej Kokoszka
Analiza grupowa – założenia teoretyczne i przegląd badań jej skuteczności. Psychiatria. Via Medica tom 2, nr 4, 202–209

2. W badaniach nad skutecznością leczenia zaburzeń osobowości typu borderline w warunkach szpitalnych porównano efektywność leczenia za pomocą psychoanalizy grupowej wspomaganego terapią farmakologiczną i standardowego leczenia farmakologicznego.

Obie terapie trwały 18 miesięcy. Badania ich skuteczności przeprowadzano w trakcie leczenia, oraz w 3 i 18 miesięcy po jego zakończeniu. Wykazano, że grupa leczona za pomocą psychoanalizy grupowej uzyskała znacząco lepsze i trwalsze efekty.

Źródło:
Tomasz Wyrzykowski, Andrzej Kokoszka
Analiza grupowa – założenia teoretyczne i przegląd badań jej skuteczności. Psychiatria. Via Medica tom 2, nr 4, 202–209

3. W badaniach norweskich analizowano skuteczność psychoanalizy grupowej w leczeniu zaburzeń lękowych. U 47 z 69 badanych osób oprócz zaburzeń lękowych zdiagnozowano także zaburzenia osobowości. Badani uczestniczyli w sesjach analizy grupowej przez okres 32 miesięcy.

Skuteczność leczenia sprawdzano trzema niezależnymi metodami:  

Pacjentów badano 3-krotnie: przed terapią, tuż po jej zakończeniu i rok później. Na podstawie skal GAF i SCL-90-R stwierdzono, że po zastosowaniu terapii wyleczono około 25% osób, u 35% zaobserwowano poprawę, a u 1–6% pacjentów pogorszenie w zależności od skali. W badaniu testem IIP uzyskano nieco gorsze wyniki.

Rok od zakończenia terapii wyniki były następujące:

GAF SCL-90-R IIP
Wyleczeni 61% 34% 38%
Poprawa 25% 27% 24%
Bez zmian 14% 39% 38%
Pogorszenie 0% 0% 0%

Źródło:
Tomasz Wyrzykowski, Andrzej Kokoszka
Analiza grupowa – założenia teoretyczne i przegląd badań jej skuteczności. Psychiatria. Via Medica tom 2, nr 4, 202–209

 

→ Ocena długoterminowych efektów analitycznej terapii grupowej prowadzonej ambulatoryjnie - Volker Tschuschke, Tamara Anbeh i Peter Kiencke